Žarko Marković

Dan nakon blistave pobjede Armije BiH na Vozući protiče u znaku komentara o strateškom značaju ovog uspjeha, projekcija budućih akcija i čestitki, poručuje voditeljka TV dnevnika.

Među prvima borcima su čestitali predsjednik Predsjedništva BiH Alija Izetbegović i komandant generalštaba naše armije armijski general Rasim Delić. U sadejstvu jedinica drugog i trećeg korpusa osim mjesta Vozuća OSLOBOĐENO je još 30 kvadratnih kilometara te zaplijenjena tri tenka i značajne količine drugog oružja…

(Duška Jurišić, dnevnik TVBiH, 12. septembra, 1995. godine.)

Po popisu iz 1991. u selu Vozuća, na obalama rijeke Krivaje koja u 20-ak kilometara udaljenim Zavidovićima utiče u Bosnu, živjelo je 1.305 Srba, 596 Muslimana, šest Hrvata i 40-ak osoba koje su se izjašnjavale kao Jugosloveni ili pripadnici ostalih naroda. U strogo geografskom smislu riječ je bilo, dakle, o manjem selu, smještenom između Zavidovića i Banovića, koje se nalazilo na važnom lokalnom pravcu, prvo pružnom, a od sredine šezdesetih cestovnom. U širem smislu koji poprima sa početkom ratnih sukoba devedesetih godina, Vozuća je označavala područje sa 50-ak sela i zaselaka do rata naseljenih pretežno srpskim, a onda i bošnjačkim narodom. U raspodjeli snaga i teritorija na početku rata, vozućki kraj pripao je srpskoj strani, bošnjačko stanovništvo je protjerano, a Vozuća je postala utočište za izbjeglice iz okolnih gradova koji su u istoj toj raspodjeli pripali bošnjačkoj ili hrvatskoj strani.

Nakon definitivnog povlačenja linije fronta u ovdašnjem građanskom ratu, Vozuća se našla u nekoj vrsti potkovice, ostavši tek jednim lokalnim makadamskim putem povezana, preko planine Ozren sa Dobojem i ostatkom Republike Srpske i praktično civilizacije. Postavši trn u oku bošnjačkom političkom i vojnom rukovodstvu jer im je bio presječen putni pravac koji je spajao Drugi i Treći korpus tzv. Armije BiH, Vozuća je do pred sam kraj rata odolijevala stalnim ofanzivama. Branili su je uglavnom borci sa tog prostora, iz domaćinskih kuća, potomci žrtava iz 1942. kada su komšije iz lokalnih bošnjačkih sela uz sadejstvo “crne legije” Jure Francetića, izvršili masakr nad srpskom nejači. Ko je uspio da preživi pobjegao je u ozrenske vrleti i uglavnom se pridruživao četnicima. Tokom građanskog rata ozrensko-vozućko ratište dobilo je karakteristike zloglasnog, a na taj prostor dolazile su i brojne jedinice iz drugih krajeva Srpske što je za rezultat imalo izgubljene živote mladića iz Prnjavora, Srpca ili Laktaša na području daleko od njihove rodne grude.

Dva i po mjeseca prije kraja rata spasa više nije bilo. Velika ofanziva drugog i trećeg korpusa uz asistenciju NATO snaga dovela je do pada Vozuće u okruženje i konačnog sloma 10. septembra 1995. godine, dva dana prije nego što je Duška Jurišić, perjanica sarajevske medijske scene decenijama kasnije, u dnevniku slavodobitno ustvrdila da je to selo na obalama Krivaje i u podnožju Ozrena, “oslobođeno”.

Komandant Trećeg korpusa bio je Sakib Mahmuljin.

Pod njegovom komandom u operaciji zauzimanja Vozuće bili su ljudi sa imenima poput Ajman Avad, Imad al Husin – Abu Hamza ili Abu Mali. Prva dva Sirijci, posljednji Alžirac. Svi u odredu “El mudžahedin”.

Odlazite svojim kućama u dalju borbu na Alahovom putu. Kao jedna od najboljih jedinica Armije BiH i Trećeg korpusa, izvršili ste, uz Alahovu pomoć, sve postavljene zadatke, ali i zadatke učvršćenja vjere na ovim prostorima. U Bosni su sada ojačani korijeni islama koji će se uz Alahovu pomoć dalje učvršćivati.

(Sakib Mahmuljin, decembar 1995. godine, Zenica)

Bivši komandant Trećeg korpusa tzv. Armije BiH Sakib Mahmuljin pravosnažno je u četvrtak, 28. aprila, 2022. godine osuđen na osam godina zatvora jer nije spriječio zločine pripadnika odreda “El mudžahedin”. U obrazloženju presude navedeno je da su zločini nesumnjivo počinjeni i da je dokazano da je Mahmuljin znao za te zločine koji su uključivali ritualna klanja, odrubljivanje glava, mučenje zatvorenika i cijeli niz najgnusnijih činova do detalja opisanih u više filmova, knjiga i svjedočanstava među kojima je najpoznatiji film “Ljubi brata”.

Po logici Duške Jurišić od 12. septembra 1995. godine krajem tog ljeta dva Sirijca i jedan Alžirac “oslobodili” su Vozuću od mrskog neprijatelja, takoreći agresora rodom iz Kalajiša, Bučja, Svinjašnice, Spasojevića, Šiktara, Vasovina, Pejića, Miljevića…

Briljantno, efektno i toliko bitno da je lično predsjednik Predsjedništva BiH došao da im čestita.

Dragi vojnici, čestitam vam na pobjedi, zahvaljujem vam se ispred našeg naroda što ste to učinili.

(Alija Izetbegović, Vozuća, septembar, 1995.)

(H)istorijska pobjeda ovjekovječena je kamerom kako bi Duška Jurišić mogla da ima adekvatan materijal za dnevnik. A na snimku, Alija, rođeni Šamčanin, čestita dvojici Sirijaca i jednom Alžircu “oslobođenje” Vozuće od Vozućana.

Razbijena srpska vojska sredinom tog septembra na sve moguće načine pokušavala je da izađe iz okruženja. Mnogi su uspjeli, neki su poginuli na licu mjesta, neki su zarobljeni, a oni koji su “imali sreće”, pali su u ruke tuzlanskom, Drugom korpusu. Ostale su zarobili “Zeničani”, pod komandom Mahmuljina, a tu su se “muvala” i druga poznata lica poput Šefika Džaferovića ili Šemsudina Mehmedovića. Kako su prošli oni koje su ščepali Duškini oslobodioci iz Sirije i Alžira vjerno govore svjedočanstva Velibora Trivičevića, dr Branka Šikanića, Ninka Đurića… Preživjeli su i smogli snage da progovore. Na desetine drugih nisu. Za grob im se ne zna. Ni za posmrtne ostatke. Ako su uopšte u jednom komadu.

Na tri lake pješadijske brigade Vojske Republike Srpske 10. septembra 1995. godine udarilo je 23.000 vojnika 2. i 3. korpusa tzv. ABiH uključujući i odred “El mudžahedin” uz podršku NATO snaga za brza dejstva. Tada je spaljeno 30 sela, protjerano je 1.920 porodica.

Ubijeno je više od 500 vojnika i civila, 129 ih se i dalje vode kao nestali.

Grupa od 20-ak naoružanih mudžahedina je nakon akcije u Vozućoj otela nekoliko desetina zarobljenika od pripadnika 328. brigade tzv. ABiH, odvela ih do logora Kamenica gdje su kraja decembra ubijani na najgnusniji način.

Preživjelo ih je samo 11.

Sakib Mahmuljin, komandant Trećeg korpusa, direktno nadređen “oslobodiocima” iz Sirije i Alžira osuđen je na osam godina zatvora, pravosnažno. Kao da je izazvao saobraćajnu nesreću sa smrtnim ishodom.

Nijedan “oslobodilac” iz tog odreda nikada nije odgovarao.

A u ovoj zemlji i dalje postoje razne jurišićke koje tvrde da su sudske presude temelj pomirenja.

Izvor: Glas Srpske