Srpsko selo Ledići napadnuto je 3. juna 1992. godine oko 19 časova. Napad je izvršio veći broj pripadnika muslimansko-hrvatskih formacija. Napad je trajao cijelu noć između 3. i 4. juna. Idućeg dana, odnosno 4. juna, u Banj potoku, između sela Ledića i Dejčića, ubijeni su Nenad Vasić i njegova supruga Mara koji su se tog dana zatekli u selu Dejčići. Zbog straha da i ostale Srbe iz sela Ledići ne zadesi ista sudbina, 5. juna 1992. godine većina mještana ovog sela napustila je kuće. Jedna grupa mještana, među kojima je bilo i petoro maloljetne djece, uputila se preko planine Treskavice, s namjerom da bježe u pravcu Kalinovika. Ovu grupu su 6. juna 1992. godine, u popodnevnim časovima, na putu prema selu Ljuta, na zapadnoj strani Treskavice, dočekali pripadnici muslimansko-hrvatskih formacija, pohvatali 12 lica iz te grupe i na licu mjesta ih sve pobili, izuzev jedanaestogodišnjeg dječaka Dragana Vasića koji je ostao ranjen među leševima, a koga je naknadno izvukao i spasio ljekar musliman iz tih krajeva. Tog dana mučki su ubijeni Milenko Tešanović, Milorad Tešanović, Rade Tešanović, Nevenka Tešanović, Vinka Tešanović, Radojka Vasić, Slavojka Vasić i djeca Slađana Sekulić, Danijela Tešanović, Dragomir Tešanović i Milun Tešanović. Nekoliko časova prije ovog masakra na planini Treskavici ubijen je i Savo Kenjić.[1]
Jedna grupa stanovnika Ledića napustila je domove 8. juna 1992. godine preko Strajišta u pravcu Vojkovića te su uspjeli da stignu do Kriznog štaba VRS. Poslije 8. juna u selu Ledići ostalo je još nekoliko starijih muškaraca i žena koji su ili ubijeni ili pohapšeni i odvedeni u zatvor u selo Dejčići. U zatvor u Dejčiće odvedeni su Milenko Miovčić i Stojan Vasić sa suprugom i troje djece, a starci Rade Miovčić i Savka Vasić ubijeni su na kućnom pragu. Prilikom ekshumacije tijela Savke Vasić glava nikad nije pronađena što upućuje na zaključak da je odsječena. Milenko Miovčić je nakon zvjerskog mučenja ubijen u OŠ u Dejčićima 11. avgusta 1992. godine.[2]
Pripadnici muslimansko-hrvatskih formacija 18. juna 1992. godine uhapsili su i odvezli pet starica koje su bile posljednji stanovnici sela Ledići, u pravcu Treskavice, izmasakrirali ih na mjestu zvanom „Ledićka krivina“ na makadamskom putu Trnovo – Rakitnica, a zatim ih bacili na hrpu oko 15 metara ispod puta. Uviđajem na licu mjesta koji je izvršen 17. novembra 1993. godine pronađeni su na površini zemlje samo kosturi bez lobanja i nešto odjeće na osnovu koje je izvršena identifikacija žrtava. Jedna lobanja, bez donje vilice, pronađena je odvojena od ostalog dijela kostura, druga lobanja je bila smrskana u komadiće, dok ostale tri lobanje uopšte nisu pronađene. Na ovom mjestu ubijene su Tankosava Miovčić, Ikonija Vasić, Ljubica Vasić, Milka Vasić i Zora Vasić.[3]
Treba napomenuti da se kao žrtve napada na Lediće na spomen-obilježju u samom selu nalaze imena i Stane Tešanović i Lenke Tešanović koje su ubijene snajperskim hicima 2. avgusta 1992. godine u Miljevini, jer su rođene i živjele u Ledićima dok nisu izbjegle u junu 1992. godine.[4]
Spomen-obilježje srpskim žrtvama u Ledićima
O samom zločinu u Ledićima svjedočili su i preživjeli stanovnici koji su uspjeli izbjeći. Između ostalog, u ovim svjedočenjima navodi se i sljedeće: „Većina stanovništva sela Ledići prisustvovala je sastanku 2. juna 1992. godine na koji su došli predstavnici muslimanskih sela Dejčića i Dujmovića. Predstavnici ovih sela došli su s namjerom da se dogovore o budućem zajedničkom životu. Postignut je sporazum da ne napadamo jedni druge. O tome smo se u potpunosti dogovorili i saglasili ako bi došla neka ‘tuđa vojska’. Narednog dana, naši ljudi koji su bili u izviđanju vidjeli su da u selo Dejčiće dolazi veći broj uniformisanih i neuniformisanih lica, kao i veći broj vozila. Istog dana, u 16 časova, izvršena je smotra, a u stroju ih je bilo oko 200. Smotru je izvršio Edo Godinjak. Prije ove smotre Nenad Vasić i njegova supruga Mara čuvali su ovce u blizini sela Dejčići te su na tom mjestu oboje ubijeni. Nakon postrojavanja, u 17 i 30 časova započelo je opkoljavanje sela, a istog popodneva izvršen je i napad. Prva ispaljena zolja je zapalila štalu Milanka Tešana. Svi sposobni mještani su počeli pružati otpor napadačima. Međutim, u selu je bilo samo 23 naoružana i sposobna čovjeka. Borba je trajala do dva i 30 časova. U Lediće su 5. juna 1992. godine došla dva lica iz sela Trebečaj i saopštili da su muslimani popalili sva okolna srpska sela Trnova i sve civile poklali. Takođe su rekli da će se izvršiti novi napad na Lediće te večeri. Stanovništvo Ledića se sklonilo u obližnju šumu. Jedan dio stanovnika je pošao sa ova dva lica prema planini Treskavici da bi se domogao Kalinovika. Ostali dio stanovništva nije pošao preko Treskavice nego drugim putem i naknadno se prebacio na srpsku teritoriju.[5]
O svireposti i načinu na koji su ubijeni stanovnici Ledića jasno govori i obdukcioni zapisnik sa ekshumacije dvogodišnjeg Miluna Tešanovića gdje je navedeno da je „smrt nasilna i da je nastupila usljed razorenja glave dejstvom tupine, teškog i zamahnutog mehaničkog oruđa.“[6]
Posmrtni ostaci osamnaestomjesečnog Miluna Tešanovića
MASOVNE I POJEDINAČNE GROBNICE
Tijela ubijenih Srba iz Ledića su nakon rata ekshumirana iz dvije masovne grobnice i jedne pojedinačne. Ekshumacija masovnih grobnica na lokalitetu Javorska kosa, planina Treskavica, širi rejon sela Rakitnica izvršene su od 25. do 27. septembra 2001. godine i u njima su pronađeni posmrtni ostaci 12 lica. To su:
1. Tešanović Danijela 2. Tešanović Rade
3. Vasić Slavojka 4. Vasić Radojka
5. Tešanović Milenko 6. Tešanović Vinka
7. Tešanović Milorad 8. Tešanović Nevenka
9. Tešanović Milun 10. Sekulić Slađana
11. Tešanović Dragomir 12. Kenjić Savo
Ekshumacija srpskih žrtava iz Ledića na lokaciji Javorinska kosa 2001. godine
Tijela Mare i Nenada Vasića ekshumirana su iz pojedinačne masovne grobnice 28. septembra 2009. godine u selu Dejčići, opština Federalno Trnovo.
[1] Poseban izvještaj, CJB Sarajevo, br. 15-1/02-KU-8/94 od 24. 2. 1994. godine.
[2] Isto.
[3] Isto.
[4] Spisak civilnih žrtava, Opština Trnovo – Komisija za razmjene i sahrane, 1993. godine.
[5] Svjedočenje stanovništva sela Ledići koji su preživjeli i izbjegli, Srpska opština Trnovo, 13. 3. 2000. godine.
[6] Obdukcioni zapisnik, Komisija za traženje nestalih i zarobljenih lica RS, br. Sa-74/01 od 18. 10. 2001. godine.
